"ლაზიკას" დაბადება

სამხედრო საქმის მოყვარულები ჯავშანმანქანა "დიდგორის" გამოჩენას ჯერ კიდევ შარშან სიხარულით ეგებებოდნენ. წლების განმავლობაში "გაყინული" სამხედრო მრეწველობის აღდგენა ბევრისთვის  საამაყო იყო. ალბათ მათი უმრავლესობა ვერც კი წარმოიდგენდა თუ ერთ წელილადში ქართული წარმოების  ქვეითთა საბრძოლო მანქანას იხილავდნენ. "ლაზიკას" შესახებ ინფორმაცია პირველად ავღანეთში ვიზიტად მყოფმა საქართველოს პრეზიდენტმა გააჟღერა, ამ მოულოდნელ განცხადებას სხვადასხვა სოციალურ ქსელებში ბევრმა "სააკაშვილის ოცნება" უწოდა, თუმცა ოცნება მალევე ახდა. ახალი ქვეითთა საბრძოლო მანქანის პრეზენტაცია ვაზიანის პოლიგონზე შედგა. ჯავშანტრანსპორტიორი საქართველოს პრეზიდენტმა თავდაცვის მინისტრთან ერთად მოინახულა. 

"ლაზიკას" რომლის ეკიპაჟიც სამი კაცისგან შედგება, შვიდი ქვეითის ტრანსპორტირება შეუძლია. მისი კომბინირებული ჯავშანი კი  უზრუნველყოფს დესანტის დაცვას 14,5 მმ კალიბრის ჯავშანგამტარი ტყვებისგან, ეს კი უმნიშვნელოვანესია ჯარისკაცთა უსაფრთხო ტრანსორტირებისთვის. ქსმ–ს სალონი იმაზეცაა გათვლილი, რომ ოპერატიულად მოახდინოს დაჭრილების დროული ევაკუაცია საცეცხლე ზონიდან. ქვეითთა საბრძოლო მანქანას აქვს ცეცხლის მართვის დისტანციური მოდული, რომლითაც ჯავშანტრანსპორტიორზე დამონტაჟებული შეიარაღების, 23 მმ–იანი ავტომატური ქვემეხისა და 7,62 მმ ტყვიამფრქვევის მართვა შიგნიდან ხდება. 

ლაზიკას ცეცხლის მართვის სისტემას, რომელიც შიგნიდან იმართება,  გააჩნია როგორც დღის და ღამის, ასევე  თერმული ხედვის კამერა რითაც ერთიორად უადვილებს ეკიპაჟს მიზნის აღმოჩენის და მისი შემდგომში განადგურების შესაძლებლობას. 

რამდენად პრიორიტეტული და მნიშვნელოვანია ქვეყნისთვის სამხედრო წარმოების განვითარება - ჩვენს კითხვებს სამხედრო ექსპერტი ირაკლი ლექვინაძე პასუხობს.

ი.ლ. -მიუხედავად ჩვენი სტრატეგიული კურსისა ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსში გაწევრიანებაზე, ძალიან მნიშვნელოვანია განვავითაროთ საკუთარი სამხედრო მრეწველობა რათა ნაკლებდ ვიყოთ დამოკიდებული შეიარაღების თუ საბრძოლო მასალის იმპორტზე... მეტადრე რომ ჩვენ გაგვაჩნია სამაგისოდ ინტელექტუალური რესურსი და მატერიალურ ტექნიკური ბაზაც გარკვეულ დონეზე. თუმცა უკანასკნელი მოდერნიზაციასა და საწარმოო სიმძლავრეების გაზრდას მოითხოვს...ეს კი თავის მხრივ ინვესტირებას ამ დარგში. თუმცა ეს ინვესტიცია საშუალებას მოგვცემს შემდგომში ფულის მნიშვნელოვანი რაოდენობის დაზოგვის და ხელს შეუწყობს დასაქმების პრობლემის ნაწილობრივ მოგვარებას. სამხედრო მრეწველობის გაძლიერება აძლიერებს საქართველოს ეკონომიკას. საკუთარი მძლავრი სამხედრო მრეწველობის ქონა ფსიქოლოგიურადაც დადებითად მოქმედებს ერზე და მას თვითდაჯერებულობას და წარმატებული, უსაფრთხო მომავლის იმედს მატებს. 2008 წლის 5 დღიანი ომის ანალიზმა გვიჩვენა რომ ჩვენი შეიარაღებული ძალები ჯავშანტრანსპორტიორებისა და ქვეითთა საბრძოლო მანქანების მკეთრ დეფიციტს განიცდიდა...ჯარის მობილურობა შეუჯავშნავი სატრანსპორტო საშუალებებით (ტოიოტა ჰაილუქსები, კამაზები და კრაზები) იყო უზრუნველყოფილი. საპირისპიროდ, მოწინააღმდეგის ძირითად ძალას მოტომსროლელი შენაერთები წარმოადგენენ. ცხადი გახდა რომ მინიმალური თავდაცვითი შესაძლელობების უზრუნველსაყოფად საჭიროა ჩვენი შეიარაღებული ძალების გარკვეული ნაწილის მსუბუქი ქვეითიდან - მექანიზირებულ სტრუქტურაზე გადაყვანა, საამისოდ კი თავის მხრივ საჭიროა შესაბამისი ტექნიკა: ჯავშანტრანსპორტიორები და ქვეითთა საბრძოლო მანქანები. აქვე უნდა აღინიშნოს რომ 2008 წელს ცნობილი მოვლენებისას ჩვენს შეიარაღებაზე არსებული ჯავშანმნქანების, ჯავშანტრანსპორტიორების და ქვეითთა საბრძოლო მანქანების ერთეულებიდან დამაკმაყოფილებელი შედეგები მოხლოდ თანამედროვე თურქულმა ჯავშანმანქანამ "კობრამ" აჩვენა. საბჭოთა ტექნიკამ თავი ვერ გამოიჩინა და ნათელი გახდა რომ ის მორალურად და კონცეპტუალურად მოძველდა. საჭირო გახდა სხვა ტექნიკის შეძენა რომელისც თანამედროვე მოთხოვნებს პასუხობს და რომელშიც ამ დარგის განვითარების ბოლო ტენდენციებია ასახული. ასეთ ტექნიკაზე ჩვენ ხელი ან არ მიგვიწვდება, ან იგი ძალიან ძვირი ღირს, ამიტომ გადაწყდა თავადვე დაგვეპროექტებინა ჩვენი მოთხოვნების შესაბამისად ტექნიკა და თავად გვეწარმოებინა ისინი. ამ მომენტისთვის სახეზე გვაქვს ორი პროექტი რომელიც საზოგადოებისთვის გახდა ცნობილი, ესენია ჯავშანტრანსპორტიორ დიდგორის ორი მოდელი და ქვეითთა საბრძოლო მანქანის ლაზიკის პროექტი. 

- რამდენად დააბალანსებს ქართული სამხედრო მრეწველობის განვითარება რეგიონში დარღვეულ დისბალანსს

ი.ლ. - ტექნიკა არ იქმნება იმისთვის რომ ვიღაცას ფორმალურად გავეჯიბროთ, მითუფრო აზებაიჯანს, რომელიც ჩვენი მეგობარი ქვეყანაა და მასთან სამხედრო სამრეწველო სფეროში კოოპერაციას ვგეგმავთ. ჩვენ ჩვენი საჭიროებიდან გამომდინარე ვქმნით იარაღსა თუ სამხედრო ტექნიკას.საჭიროებას კი ის საფრთხეები და გამოწვევები განაპირობებს რაც ჩვენს სახელმწიფოს და მის შეიარაღებულ ძალებს უდგას. ჩვენს შეიარაღებულ ძალებს ესაჭიროებოდა დიდგორის და ლაზიკასმაგვარი ჯავშანტექნიკა.  შევქმენით მოდელები რომლებიც თავისი მოწინავე დიზაინითა და ტაქტიკურ-ტექნიკური მახასიათებლებით შეძლებისდაგვარად მაქსიმალურად პასუხობენ იმ მოთხოვნებს რაც მათ დამკვეთმა წაუყენა.

- რას იტყვით "დიდგორისა" და "ლაზიკას"  ტაქტიკურ-ტექნიკურ მახასიათებლებზე, რისი გაუმჯობესება შეიძლება ჯავშანტრანსპორტიორებთან მიმართებაში, იგულისხმება როგორც ჯავშანი, ასევე ცეცხლის მართვის სისტემები.

ი.ლ. - აღსანიშნავია რომ ორივე მოდელს აქვს მოდერნიზაციის დიდი რესურსი. შესაძლებელია ორივეს დაუყენდეს დამატებითი დაცვა ყუმბარმტყორცნების ყუმბარებისგან - გარშემო მსუბუქი მეტალის კონსტრუქციის სახით. შეიარაღება და ცეცლის მართვის სისტემები მთლიანობაში ამ ეტაპზე ორივესი დამაკმაყოფილებელია.სასურველია ლაზიკას ბაზაზე შეიქმნას 120მმ-იანი თვითმავალი ნაღმტყორცნი. 

- რამდენად პრაქტიკული იქნება "ლაზიკა" საბრძოლო მოქმედებების დროს ოკუპირებულ რეგიონებთან არსებულ რელიეფზე? 

ი.ლ. - ვინაიდან ჯერ მწირი მონაცემები გვაქვს ლაზიკის სავალ ნაწილსა და ძრავა ტრანსმიის შესახებ, შეგვიძლია ვიმსჯელოთ მხოლოდ იმით რაც ვიზუალურად სჩანს - ლაზიკა შედარებით მოკლეა, რაც მას მეტ მოქნილობას მისცემს მთაგორიან რელიეფზე, მთის ვიწრო გზებსა და ურბანულ ტერიტორიებზე მათ შორის ნანგრევებში მანევრირებისას. 

ქართული ჯავშანმანქანა თავდაცვის სამინისტროს დაქვემდებარებაში მყოფი სამხედრო სამეცნიერო–ტექნიკური ცენტრის ""დელტას" ბაზაზე შეიქმნა.დელტას ბაზაზევეა შექმნილი მობილური საპატრულო და სადაზვერვო ჯავშანმანქანა "დიდგორიც". სწორედ ამ ცენტრის მუშაობას უკავშირდება ბოლო პერიოდში სამამულო წარმოების განვითარება. ორი ჯავშანტრანსპორტიორის წარმოება ერთი წლის განმავლობაში მართლაც არ არის ურიგო, რაც კიდევ ერთხელ მიუთითებს იმაზე რომ ქვეყანა იბრუნებს სამხედრო მრეწველობის ტრადიციებს, რომელიც წლების განმავლობაში პრაქტიკულად "გაყინული" იყო. 

მორიგი დანაკარგი ჰელმანდში

ავღანეთში, ჰელმანდის პროვინციაში საქართველოს პრეზიდენტის ვიზიტიდან ორი დღის ჩემდეგ რეგიონში დისლოცირებულმა ქართულმა ქვედანაყოფმა მორიგი დანაკარგი განიცადა.  სამშვიდობო მისიის შესრულებისას მესამე ქვეითი ბრიგადის 31-ე ბატალიონის სამი ჯარისკაცი, კაპრალები ვალიკო ბერაია, რუსლან მელაძე და პაატა კაჭარავა დაიღუპნენ. თავდაცვის სამინისტროს მიერ გავრცელებულ ოფიციალურ ინფორმაციაში ნათქვამია, რომ ჯარისკაცები საბრძოლო ამოცანის შესარულებისას, ჯავშანმანქანის აფეთქების შედეგად, თალიბებთან შეტაკების დროს დაიღუპნენ. 

დღესვე დაღუპული ჯარისკაცების ოჯახის წევრებსა და ახლობლებს საქართველოს პრეზიდენტმა მიუსამძიმრა. - „ავღანეთიდან ძალიან სამწუხარო ინფორმაცია მოვიდა ჩვენი ბიჭების დაღუპვის შესახებ. ეს ჩემთვის უმძიმესი დარტყმაა იმის გათვალისწინებითაც, რომ სულ ორი დღის წინათ ვიყავი მათთან ერთად. საკუთარი თვალით ვნახე როგორი შემართებით, სულისკვეთებითა და თავგანწირვით ასრულებდნენ ისინი მეტად სარისკო დავალებებს. ჩვენი ბიჭები ავღანეთში რისკის სრული გაცნობიერებით მიდიან და თავი ამაყად და ღირსეულად უჭირავთ, რადგან ხუთჯვრიანი დროშის ქვეშ უწევთ ბრძოლა, უპირველეს ყოვლისა, საქართველოს ეროვნული ინტერესების დასაცავად.

სწორედ მათთან შეხვედრისას ვამბობდი, რომ მათ თავგანწირვას აფასებს ქართველთა დღევანდელი თაობა და განსაკუთრებულად დააფასებს მომავალი თაობები, რადგან ისინი იცხოვრებენ გაერთიანებულ, ბევრად უფრო ძლიერ, ბევრად უფრო წელში გამართულ, წარმატებულ ქვეყანაში. ეს თქვენი - ჩვენი მებრძოლების, იმ ბიჭების დამსახურება იქნება, რომლებმაც საქართველოს უკეთესი მომავლისთვის დაღვარეს სისხლი. თითოეული იქ მყოფი საკუთარი სიცოცხლის რისკის ფასად იღებს იმ გამოცდილებას, რომელიც ჩვენი ქვეყნის სიძლიერის საწინდარია.   

კიდევ ერთხელ ვიხრი ქედს ჩვენი დაღუპული ჯარისკაცების ხსოვნის წინაშე, ვუსამძიმრებ მათ ოჯახებს და ვამაყობ, რომ ჩვენს ქვეყანას და ჩვენს ერს ასეთი თავდადებული ბიჭები ჰყავდა, დღესაც ჰყავს და ყოველთვის ეყოლება“.  - ნათქვამია პრეზიდენტის ოფიციალურ ვებ-გვერდზე გავრცელებულ ინფორმაციაში. 

შეგახსენებთ რომ პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი ავღანეთში, ჰელმანდის პროვინციაში იმყოფებოდა, სადაც  ISAF-ის სამშვიდობო ოპერაციაში მონაწილე 31-ე ბატალიონის წევრებს შეხვდა. 

მიხეილ სააკაშვილმა ბაზა "შუკვანი" დაათვალიერა და ჯარისკაცებს სიტყვით მიმართა. ქვეყნის პირველმა პირმა ჯარისკაცები; ვიცე-პოლკოვნიკი ფრიდონ ელბაქიძე, კაპიტანი პაატა ნაკანი, უფროსი ლეიტენანტი გიორგი ფილია, უფროსი ლეიტენანტი ბექა კელენჯერიძე და კაპრალი გიორგი ლომიძე განსაკუთრებული მამაცობისთვის თავდაცვის სამინისტროს უწყებრივი მედლებით "სამშობლოსთვის თავდადებული" -პირადად დააჯილდოვა.     

საქართველოს შეიარაღებული ძალების 31-ქვეითი ბატალიონი ISAF-ის სამშვიდობო მისიაში 2009 წლიდანაა ჩართული. მშვიდობისა და უსაფრთხოების ოპერაციაში ამ დრომდე ყველაზე მეტი ჯარისკაცი სწორედ 31-ე ბატალიონმა დაკარგა. 

კვება თვითგადარჩენისთვის

შიმშილი და წყურვილი - ჯარისკაცის მთავარი მოწინააღმდეგე ბრძოლის ველზე. სტატისტიკის თანახმად სხვადასხვა ბუნებრივ და კლიმატურ პირობებში ქვეით მებრძოლს დღე-ღამეში 1500-დან 3500-მდე კილოკალორია ესაჭიროება ძალის სრული მობილიზაციისთვის. თუმცა ხდება ისეც, რომ ჯარისკაცები საკვების მიღებას სხვადასხვა მიზეზების გამო ვერ ახერხებენ. მიზეზი შეიძლება საკვების არქონა, დაკარგვა ან გაფუჭება აღმოჩნდეს, თუმცა თითოეულ მებრძოლს ექსტრემალურ პირობებში საკვების მოპოვება თავადვე უნდა შეეძლოს. მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნების სპეცდანიშნულების  რაზმებისთვის რეგულარულად ტარდება ე.წ "SURVIVOR"-ის კურსი, სადაც მებრძოლებს ფიზიკურთან ერთად მორალური სირთულეების დაძლევაც უწევთ. ქვეითებმა ამ დროს ნებისმიერი სახის საკვები, მცენარეული იქნება ეს თუ ცხოველური ნებისმიერი მეთოდით უნდა მოიპოვონ. 

ექსტრემალურ პირობებში საკვების მოპოვება იყო საერთაშორისო სამხედრო სწავლების Cobra Gold 2012-ის მთავარი მიზანი. თვითგადარჩენის და ბუნებაში საკვების მოპოვების კურსის ინსტრუქტორები მალაიზიელი სპეცრაზმელები იყვნენ. სწავლებაში სულშვიდი ქვეყნის სამხედროები მონაწილეობდნენ. ტაქტიკური სწავლებების პარალელურად გაიმართა თვითგადარჩენის კურსიც.  სამხრეთ კორეელი, იაპონელი, ინდონეზიელი, ტაილანდელი, მალაიზიელი, სინგაპურელი ქვეითები  და ამერიკის საზღვაო ქვეითთა კორპუსის ჯარისკაცები რამდენიმე დღის განმავლობაში "ეგზოტიკურ" საკვებთან შეგუებას სწავლობდნენ.  წყურვილის მოსაკლავად ინსტრუქტორებმა მათ კობრას სისხლი შესთავაზეს.    

 შიმშილის მოსაკლავად ტყეში თუ უდაბნოში ყველაფერი გამოგადგებათ რაც მოძრაობს ან დაფრინავს. მთავარია შიმშილის მოკვლა მოახერხოთ და ბრძოლის გაგრძელება შეძლოთ. ამისთვის შეიძლება გამოიყენოთ ნებისმიერი მცენარეული საკვები, მაგალითად კენკროვანი ნაყოფი, ნორჩი ყლორტები, ბოლქვები, თუ გაგიმართლად შეიძლება ხილსაც გადააწყდეთ. 

(ამერიკელი საზღვაო ქვეითი ჭამს ბოლქვებს) 

თუმცა მცენარეულ საკვებს ცხოველური გაცილებით სჯობს, გამომდინარე იქედან, რომ ხორცს და ცხიმს შედარებით მეტი კალორიულობა ახასიათებს. ამ დროს მებრძოლი გამოიმუშავებს ნადირობის პრაქტიკულ უნარ ჩვევებს. თუ მას არ უნდა რომ ნანადირევი ცეცხლსასროლი იარაღით მოინადიროს და ამით თავი არ გასცეს, მებრძოლს აქვს შესაძლებლობა საკვები სხვადასხვა მეთოდით მოიპოვოს. მაგალითად შეიძლება მოვიყვანოთ მდინარეების პირას მცირე საცავების მოღობვა, წყლის დაგუბება და თევზის მოპოვება, ფრინველების დაჭერა მცირე მარყუჟების საშუალებით ან შურდულით. დიდი ნადირის მოსაპოვებლად კი შესაძლოა უხმო იარაღის გამოყენება, (მაგალითად მშვილდისარი, ან არბალეტი) თუმცა მისი არქონის შემთხვევაში ჯარისკაცს სხვადასხვა სახის ხაფანგებისა და ორმოების გაკეთება შეუძლია, ხაფანგში გაბმულ თუ ორმოში ჩავარდნილ მხეცს ის გაცილებით მარტივად მოკლავს. ხდება ისეც რომ სხვადასხვა მიზეზის გამო მებრძოლი ცეცხლის დანთებას ვერ ახერხებს, ამიტომაც ის უნდა შეეგუოს აზრს, რომ მოვოვებული ცხოველი თუ ფრინველი უმად მიირთვას. Cobra Gold 2012-ის ფარგლებში ინსტრუქტორებმა ჯარისკაცებს საშუალება მისცეს უმი ხორცი ყოველგვარი დამხმარე საგნების (დანა ჩანგალი) გარეშე დაეგემოვნებინათ. 

უმი ხორცის შემდეგ კი საზღვაო ქვეითებმა მათთვის საკმაოდ ეგზოტიკური საჭმელი, მოზრდილი ტარაკანები მიირთვეს, რომელიც საკმაო რაოდენობით ცილებს შეიცავს. 

ალბათ ბევრისთვის არცთუ ისე სასიამოვნო იქნება ზემოდნაჩვენები საკვების ჭამა, ისიც უმად. არც ისაა გამორიცხული რომ კონკრეტული ოცეულის რიგებში ვეგეტარიანელებიც ირიცხებოდნენ თუმცა ფაქტია, რომ ბრძოლის ველზე, ან თუნდაც უბრალოდ მოგზაურობისას შიმშილითა და წყურვილით ტანჯვასა და სიკვდილს, ჯობია ეგზოტიკური საჭმელი მიირთვა და ამით ძალა მოიკრიბო, ძალის შენარჩუნება კი თავისთავად სიცოცხლის შენარჩუნებისთვის  უმნიშვნელოვანესია. 

დაახლოებით ერთი წლის წინ მეგობრებთან ერთად თვითგადარჩენის მოკლე კურსის ჩატარება გადავწყვიტეთ და შევეცადეთ საკვები მხოლოდ დანის საშუალებით მოგვეპოვებინა. რამდენიმესაათიანი ძებნის მიუხედავად მხოლოდ მცირედი კენკროვანი ნაყოფი და საჭმელად ვარგისი რამდენიმე ბოლქვი მოვიპოვეთ. ცხოველური საკვების მოპოვებაში კი ჩვენი ოთხფეხა მეგობარი დაგვეხმარა, დღის ბოლოს მან მწყრის დაჭერა მოახერხა, რომლის ენერგეტიკული ღირებულებაც 12 კკ-ა. 

ზუსტად 15 წუთში ცოცხალი არსება ჩვენს ორგანიზმში მოხვდა და მაყვლის, ნორჩი ყლორტებისა და ბოლქვების გვერდით დაიკავა ადგილი, რითაც ჩემი ფიზიკური შესაძლებლობები მნიშვნელოვნად გააუმჯობესა. 

ფაქტია რომ საკვები, მითუმეტეს ბრძოლის დროს დროულად მნიშვნელოვნად გეხმარებათ რეაბილიტაციაში. ასერომ თუ თქვენ გაგითავდათ ის, ეცადეთ მოიპოვოთ ნებისმიერი მეთოდით. აქვე ვიტყვით, რომ საკვების გარეშე ადამიანს დაახლოებით 40 დღე-ღამე  შუძლია ყოფნა, თუმცა მან ამ დროს რეგულარულად უნდა მიიღოს წყალი, ან სხვა სახის სითხე. 

ჩვენი სტატიის ბოლოს გთავაზობთ კონკრეტული პროდუქტების ენერგეტიკულ ღირებულებებს, რომლის მოპოვებასაც თქვენ სხვადასხვა პირობებში მოახერხებთ. 

თხის რძე – 68

რძე ცხვრის – 107

ქათმის კვერცხი -157
მწყერის კვერცხი – 168

ცხვრის ხორცი – 157

ძროხის ცხიმიანი ხორცი – 202

ღორის თირკმელი – 102

ღორის მკერდი – 439

ცხენის ფილე, სუკი – 106

ღორის ენა – 115

ქათმის ღვიძლი – 92
ქათმის გული – 94
ქათმის კუჭი – 95
ქათმის მკერდი – 99
ქათამი(მუცელი) – 114
ქათამი(ფრთები) – 184
ქათამი(ბარკალი) – 158
ქათამი(ფილე) – 110

ბატის გულ-ღვიძლი – 257

კურდღლის ხორცი – 124
შვლის ხორცი – 106
ბოცვრის ხორცი – 156
კაკბის ხორცი – 98
ირმის ხორცი – 123
ხოხბის ხორცი – 143
მწყრის ხორცი – 128

სვია – 131
ღორჯო – 59
ღურკანა – 147
ნაფოტა – 238
ორაგული – 90
ლოქო, ღლავი – 107
ქამბალა, სვია – 60
კარჩხანა, გოჭა თევზი – 56
კობრი, ჭანარი – 59
ციმბირული ორაგული, კეტა – 110
კეფალი – 124
ჭიჭყინა, ქარსალა ბალტიური – 95
კაპარჭინა, დამარი – 72
ორაგული – 144
სკუმბრია – 156
სალამურა – 166
მინტაი – 45
მოივა – 159
ნავაგა – 77
ღლაპუტა, თავდიდა – 86
ნოტოტენია – 124
ქორჭილა ზღვის – 108
ქორჭილა მდინარის – 71
თართი, ზუთხი – 140
ჰალტუსი – 74
ნაფოტა – 60
საირა – 81
შპროტი, ქარსალა  – 99
სარდინი – 144
ქაშაყი ატლანტიკური – 154
ქაშაყი უცხიმო – 68
სიგა – 102
სტავრიდა – 90
თინუსი – 99
გველთევზა – 140
კალმახი ზღვის – 164
კალმახი მდინარის – 97
ხეკი – 54
ქარიყლაპია, წერი – 72

კალმარი, ზღვის მოლუსკი – 75
მელანთევზი, სიპინი – 81
კიბორჩხალა, კიბო – 140
კრევეტი – 74
ორკარედი ნიჟარა – 51
მოლუსკი – 83
ასთაკვი, კიბო – 82
რვაფეხა – 73
კიბო – 79
ხამანწკა – 66

ბადრიჯანი – 21
ბარდა, ცერცვი – 52
ბოლოკი – 14
ბროკოლი – 19
ბულგარული წიწაკა – 22
გოგრა – 28
ზეთისხილი – 348
თალგამი – 26
ისპანახი – 16
კარტოფილი – 90

ალუბალი – 47
ალუჩა, ტყემალი – 38
ანანასი – 40
ასკილი- 82
ატამი – 44
ბალი – 52
ბანანი – 60
ბროწეული – 52
გარგარი – 44
გრეიპფრუტი – 35
ვაშლი – 44
ზღმარტლი – 53
თუთა – 53
კივი – 46
კომში – 30
ლეღვი – 62
ლიმონი – 21
ჯოლო – 18
მანგო – 56
მანდარინი – 32
მარწყვი – 33
მაყვალი – 44
მოცვი – 45
მოცვი წითელი -41
მოცხარი წითელი – 32
მოცხარი შავი – 34
მსხალი – 47
ნესვი – 25
საზამთრო – 21
ფეიხოა – 46
ფინიკი – 281
ფორთოხალი – 33
ქლიავი – 45
ყურძენი – 69
შინდი – 41
ხურმა – 69

თეთრი სოკო – 23
არყა – 23
ვერხვის  სოკო – 22
წითელქუდა – 15
ქამა – 27

მოხეტიალე მზვერავი - რა პირობებში ცხოვრობს აფხაზეთის ომის ვეტერანი

"თუ ოდესმე რამე მოხდება მზად ვარ მეც აწიო ხელი მაღლა თავისუფალი საქართველოსთვის" - ეს სიტყვები აფხაზეთის ომის ვეტერანს ალექსეი ზინავიოვს ეკუთვნის.

                                                 

მისი ისტორია ალბათ არავის არ ეცოდინებოდა რიგი ადამიანების გარდა, რომ არა ჩემი კოლეგები ინტერნეტ-ტელევიზია www.itv.ge-დან. სწორედ მათი დამსახურებით "აღმოვაჩინეთ" დამსახურებული ვეტერანი, რომელიც ახლა გაუსაძლის პირობებში ცხოვრობს.

http://itv.ge/?m=16&CID=20667
( www.itv.ge-ის რეპორტაჟი )

მეტსახელად "რუსი ლიოხა" 90-იანი წლების დასაწყისში, საქართველოს შეიარაღებული ძალების 23-ე მექანიზირებული ბრიგადის 6-ე სატანკო ბატალიონის დაზვერვის ათეულში მსახურობდა, რომელიც ძირითადად ადგილობრივი კადრებით იყო დაკომპლექტებული. 6-ე სატანკო ბატალიონის მოქმედების ზონა აფხაზეთის ომის დროს გულრიფში-სოხუმის მონაკვეთი იყო რაც თავისთავად გულისხმობს ამ ქვედანაყოფის სასიცოცხლო მნიშვნელობას, თუმცა ამის შესახებ მოგვიანებით დავწერთ, მანამდე კი "ლიოხას" დავუბრუნდეთ.

ეროვნებით ებრაელი, ალექსეი ზინავიოვი როგორც აფხაზეთის ომის ვეტერანები იხსენებენ საკმაოდ კარგი ალღოს მქონე, პროფესიონალი მზვერავი იყო, თუმცა ომის შემდგომ მშობლიური აფხაზეთიდან დევნილი "ლიოხას" ცხოვრება, ისევე როგორც ბევრი სხვა დევნილის ვერ აეწყო. 1993 წელს ოჯახის წევრები ოკუპირებულ რეგიონში დატოვა, მათ შესახებ ახლაც არაფერი იცის. თბილისში საცხოვრებლად გადასული "ლიოხა" ჯერ დააყაჩაღეს, შემდეგ ცოლი გაუუპატიურეს და მოუკლეს. 15 წელია ალექსანდრე ზინავიოვი გლდანში, გაუსაძლის პირობებში, ხის პატარა ქოხში ცხოვრობს, თავს კი ხან ნაგვის დასუფთავებით, ხანაც მოწყალებით ირჩენს.

                                                         (ფოტო - http://geo-army.ge )                   

რეპორტაჟის ნახვის შემდეგ გაუსაძლის პირობებში მყოფი ვეტერანის მონახულება და დახმარება სამხედრო-ანალიტიკური ინტერნეტპორტალის  http://geo-army.ge-ს ადმინისტრაციის ინიციატივით,  forum.ge-ს "არსენალის" განყოფილების წევრებმა გადაწყვიტეს.

                                                          (ფოტო - http://geo-army.ge )

თბილი ტანსაცმელი და ფეხსაცმელი, საკვები და ცხოვრებისთვის საჭირო ნივთები ამ ადამიანებმა "ლიოხას" უსასყიდლოდ გადასცეს. ტავიდან ვეტერანი უარზე იყო და ბიჭებსაც ეჭვის თვალით უყურებდა თუმცა მოგვიანებით კონტქატი შედგა.

                                                 ("ლიოხა" ფორუმელებთან ერთად)


ცალი თვალით  დაბრმავებული ალექსეი ზინავიოვი ამ ეტაპზე არანაირ შემწეობას არ იღებს, იმედია სახელმწიფო მის დასახმარებლად ყველაფერს იღონებს და ვეტერანს ცხოვრებისთვის უკეთეს პირობებს შეუქმნის.

"ლიოხას" ისტორია ალბათ ყველა ჩვენთაგანისთვის მტკივნეულია, თუმცა არავინ ვიცით კიდევ რამდენი ვეტერანი, რამდენი დამსახურებული ადამიანი ცხოვრობს მსგავს პირობებში. ადამიანები რომლებმაც თავის დროზე საქართველოსთვის ყველაფერი გააკეთეს და საკუთარი სისხლით იცავდნენ მომხვდურისგან მიწის თოთოეულ გოჯს. ჩვენ კი უბრალოდ  ვალდებული ვართ დავიცვათ მათი უფლებები და შევუქმნათ მათ უკეთესი მომავალი თუ გვინდა უკეთ მოტივირებული და ძლიერი შეიარაღებული ძალები გვყავდეს სამომავლოდ!